Seminarium: Miejsca pamięci Wielkiej Wojny po stuleciu. Podsumowanie stanu badań i ochrony

Białystok, 22-23 maja 2018 r.

Dwudniowe seminarium poświęcone będzie zagadnieniom dotyczącym rozpoznania i ochrony cmentarzy Wielkiej Wojny. Naszą uwagę skupiamy na terenach Polski centralnej, północnej i wschodniej, regionów najmniej rozpoznanych pod tym względem.

Cmentarze wojenne z czasów I wojny światowej w centralnej i wschodniej Europie są ważnym świadectwem wydarzeń, które doprowadziły do ukształtowania się nowego europejskiego ładu pod koniec drugiej dekady XX w. Pomimo tego, przez niemal stulecie pozostawały one zapomnianymi elementami dziedzictwa kulturowego. Zarówno historie poszczególnych cmentarzy, jak też stosunek władz, instytucji sprawujących opiekę oraz części mieszkańców wskazują, że zarówno dawniej, jak i obecnie, głównym zagrożeniem dla cmentarzy z czasów I wojny światowej jest zapomnienie i zacieranie w krajobrazie, wynikające z nieznajomości przeszłości i kierowania się uprzedzeniami. Z tego wynikają kolejne: niszczenie, wandalizm, bezczeszczenie, brak opieki prawnej, instytucjonalnej i społecznej. Historia tych miejsc pokazuje, że proces ten rozpoczął się jeszcze w trakcie I wojny światowej, osiągając kulminację po zakończeniu II wojny światowej. Nie oznacza to, że wszyscy decydenci i mieszkańcy przejawiają negatywny bądź obojętny stosunek do dziedzictwa Wielkiej Wojny. Część cmentarzy przetrwała, otoczona opieką przez mieszkańców najbliższych okolic, którzy swoją postawę uzasadniali obowiązkiem poszanowania miejsc ostatniego spoczynku.

Współcześnie można zaobserwować pozytywne zjawisko wzrostu zainteresowania przeszłością regionalną. Stale powiększający się zasób informacji dostępnych w bazach internetowych instytucji naukowych, doskonałe rozpoznanie zasobów dziedzictwa kulturowego własnej okolicy oraz pasją, z jaką prowadzą swoje prace powoduje, że miłośnicy przeszłości małych ojczyzn posiadają niejednokrotnie rozleglejszą wiedzę historyczną niż instytucje, które odpowiadają za stan zachowania zabytków.

Z tego powodu, celem organizatorów jest wymiana doświadczeń różnych grup zajmujących się nekropolami Wielkiej Wojny, zarówno badaczy profesjonalnych, jak też społecznych, a także opiekunów tej kategorii zabytków. Zapraszamy również samorządowców, nauczycieli i wszystkich, których praca lub realizacja zainteresowań związana jest z dziejami I wojny światowej oraz jej materialnym dziedzictwem zachowanym w naszym krajobrazie.